poczta elektryczna: gnosis@gnosis.art.pl 

Bibliografia GNOSIS

Bibliografia judaistyczna

Benedetto Bravo, Ewa Wipszycka, Historia starożytnych Greków, t. 3, Okres hellenistyczny, Warszawa 1992 — znakomita panorama świata hellenistycznego od Aleksandra Wielkiego po początki rzymskiej hegemonii, uwzględniająca najnowsze badania i dyskusje historyków. Szczególnie dla nas wartościowe są rozdziały: VIII, o sytuacji politycznej i kulturowej Żydów Palestyny oraz diaspory w ówczesnym świecie (s. 308-354) i XII, o fermencie religijnym późnego antyku (s. 492-521).

Martin Buber — Opowieści rabina Nachmana. Przeł. Edward Zwolski. Editions du Dislogue, Paryż 1983.

— Opowieści Chasydów. Przeł. Paweł Hertz. W drodze, Poznań 1986.

— Ja i ty. Wybór pism filozoficzynch. Przeł. Jan Doktór. I.W. Pax, Warszawa 1992.

Abraham Cohen, Talmud. Cyklady, Warszawa 1997.

L. Ginsberg, Legendy żydowskie. Cyklady, Warszawa, 1997.

Roland Goetschel, Kabała, tłum. R. Gromacka — krótki przegląd historii mistycznego nurtu w judaizmie od Qumran po system Izaaka Lurii.

Robert Graves, Raphael Patia, Mity hebrajskie. Cyklady, Warszawa 1993.

Abraham Joshua Heschel, Pańska jest ziemia. Wewnętrzny świat Żyda w Europie Wschodniej. Przeł. Henryk Halkowski. Tikkun, Warszawa 1996.

Księga Jecirah. Klucz kabały. Tłum. M. Prokopowicz, Warszawa 1994.

Paul Johnson, Historia Żydów, tłum. M. Godyń, M. Wójcik, A. Nelicki, Kraków 1993. — niezwykłe dzieło angielskiego historyka, autora wydanych w Polsce, Historii chrześcijaństwa i Historii świata. Książka fascynująca i jednocześnie kompetentna. Interesujący nas okres dziejów przedstawiony jest w rozdziale II, Judaizm, s. 89-179.

Bohdan Kos, Kilka podstawowych pojęć kabały i mistycyzmu żydowskiego, Gnosis 10, tCHu, Warszawa 1998.

Bohdan Kos, Małgorzata Krych, Kabbala żywa — artykuł zamieszczony w nr. 339-340 (1983) miesięcznika „Znak” (s. 295-309) — krótki, ale ważny wykład historii i doktryny kabały żydowskiej.

Lawrence Kushner, Miód ze skały. Wizje odnowy mistyki żydowskiej. Dom wydawniczy Rebis, Poznań 1994.

Jiri Langer, 9 bram do tajemnic Chasydów. Przeł. Anna Golewska. S.I.W. Znak, Kraków 1988.

Jan Legowicz, Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1973 — podręcznik nienowy ale do dziś niezastąpiony. Okres czwarty. Teistyczno-filozoficzna umysłowość Cesarstwa Rzymskiego (s. 395583) daje dobre wyobrażenie o głównych nurtach religijno-filozoficznych epoki, oraz o relacjach między przenikającymi się lub zwalczającymi opcjami: neopitagorejską, późnoplatońską, neoplatońską, żydowską (aleksandryjską), gnostycką i wczesnochrześcijańską.

Grzegorz Mitrowski, Kosmos Bóg Czas, Katowice 1993 — stanowi znakomitą egzemplifikację tezy Lwa Szestowa przez analizę greckiej i żydowskiej (chrześcijańskiej) postawy wobec czasu. Opcje: kosmocentryzm i teocentryzm nie dają się zredukować ani pogodzić.

Nachman z Bracławia, Puste krzesło. Odnaleźć radość i nadzieję. Przeł. Jerzy Moderski, Rebis, Poznań 1996.

Hilary Nussbaum, Przewodnik judaistyczny obejmujący kurs literatury i religii. Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1990.

Opowieści Zoharu. Przeł. Ireneusz Kania. Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988.

Rozmaite adnotacje, przypadki, czynności i anekdoty pańskie. Opr. Jan Doktór. Tikkun, Warszawa 1996.

Gershom Scholem, Judaizm; parę glównych pojęć, tłum. J. Zychowicz, Kraków 1991 — pierwsza i jedyna przełożona na polski książka znakomitego i legendarnego już niemal badacza mistyki żydowskiej i kabały, zawierająca cztery dość luźno powiązane studia nad specyfiką judaizmu. Szczególnie interesujące dla nas są dwa pierwsze eseje o wpływach neoplatonizmu na myśl kabalistyczną (s. 17-69) oraz o koncepcjach stworzenia w religii i filozofii żydowskiej (s. 70-114).

— Kabała i jej symbolika, przeł. Ryszard Wojnakowski, Znak, Kraków 1996.

— Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki. Przeł. Ireneusz Kania. Czytelnik, Warszawa 1997.

Sefer Jecira czyli Księga Stworzenia. Przeł. Wojciech Brojer, Jan Doktór, Bohdan Kos. Tikkun, Warszawa 1995.

Heinrich i Mare Simon, Filozofia żydowska, tłum. T.G. Pszczółkowski, Warszawa 1990 — pierwsza tego typu monografia w Polsce. Dominuje tu nurt filozofii spekulatywnej, przede wszystkim średniowieczny arystotelizm żydowski (Gabirol, Majmonides), są jednak rozdziały dotyczące ważnych dla nas pisarzy: Filom z Aleksandrii (s. 22-34), Sa`adii Ga'ona (s. 42-52) czy Jehudy Halewiego (s. 93-103).

Starożytny Izrael; od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, tłum. W. Chrostowski, Warszawa 1994 — jest to zbiór studiów ośmiu wybitnych historyków z Francji, Izraela i Stanów Zjednoczonych. Dla nas szczególnie interesujące są rozdziały: VII, Lee Levine, Okres hellenistyczny (s. 247-284) oraz VIII, Shaye Cohen, Panowanie rzymskie (s. 285-325).

Lew Szestow, Ateny i Jerozolima, tłum. C. Wodziński, Kraków 1993 — znakomity lecz niemal zapomniany filozof rosyjski pokazuje odrębność i zasadniczą nieprzystawalność światopoglądów greckiego i żydowskiego, filozofii i religii, prawdy dowodzonej i prawdy objawionej. Myśl europejska to zwodniczy sen o możliwości połączenia tych obszarów. Bez wątpienia ten sam sen śnił również autor Sefer Jecira.

Anna Świderkówna, Bogowie zeszli z Olimpu. Bóstwo i mit w greckiej literaturze świata hellenistycznego, Warszawa 1991 — przegląd literatury okresu, który rzadko trafia do podręczników, gdyż postrzegany jest jako epoka bez nazwisk i dzieł. Księga VI, Grecka niegrecka literatura Aleksandrii daje panoramę niemal zupełnie Czytelnikowi nieznanej twórczości Żydów aleksandryjskich.  

Patrz również: Bibliografia kabalistyczna Kl.Gn.

W opracowaniu skorzystano z bibliografii przedmiotu zamieszczonej w Sefer Jecira, Tikkun, Warszawa 1995, za zezwoleniem.