eGNOSIS

Krzysztof Janczuk (ur. 1976) — polonista, chemik, antropolog kultury.
Zajmuje się tanatologią, antropologią kulturową i społeczną, etologią, historią kultury i cywilizacji Zachodniej, biblistyką, historią Kościoła i herezji, penologią, kościelnym i cywilnym prawem karnym; szczególnie natomiast interesuje się warunkami i sposobami realizacji praktyk wykluczenia oraz związkami ekspulsji (izolacji, eliminacji i eksterminacji) z władzą, religią i polityką w kulturze Zachodu.
Publikował w „Kulturze i Edukacji”, „Nowych Książ-kach”, „Odrze”, „Twórczości” oraz „Gnosis”.
Kocha góry i wycieczki rowerowe.

Opracował - jako redaktor naukowy cztery tomy dzienników Jerzego Prokopiuka Światłość i Radość.

Słownik symboli i figur zła w Biblii
Bazyliszek  (cz. II)

Etymologia

Powszechnie uważa się, że bazyliszek to jedyne imię tego fantastycznego zwierzęcia. Faktycznie to najbardziej znane imię. Jednak w ciągu wieków posługiwano się jeszcze szeregiem innych. Nazwa bazyliszek pochodzi od greckiego βασιλίσκος (basiliskos), które jest zdrobnieniem βασιλεύς (basileus – król) i znaczy mały król; słowa tego używano także w pejoratywnym sensie król niższej rangi. βασιλίσκος może także znaczyć ryba albo strzyżyk (Diccionario Griego-Español[1]). Grecy, choć bardzo rzadko (np. Bolos z Mendes), na jego określenie stosowali także nazwę κινάδης (kinades), co oznacza, kąsające, drapieżne zwierzę albo zła bestia, gdyż κινάδης wywodzi się od κνώαδον (kinados). U Homera słowo to występowało z wyrażeniem pies z Hadesu, stosowanym na określenia Cerbera, strażnika greckich zaświatów.

Używany przez św. Hieronima w Wulgacie (IV/V w.) jego łaciński odpowiednik – regulus – oznacza: mały król, król małego kraju, książę. Izydor z Sewilli (ok. 560-636) w Etymologiach (Etymologiae XII, 4,6), w których – podobnie jak Hieronim – greckie βασιλίσκος przekłada jako regulus, jednak podaje przy tym, iż nazwa zwierza znaczy mały król, ponieważ bazyliszek jest królem węży (uznając tym samym, że bazyliszek znaczy król węży).

Autorzy średniowieczni (Izydor z Sewilli, Hraban Maur) określali bazyliszka mianem sibilus, co znaczy syczący, gdyż – jak twierdzili zgodnie – zabija swoim syczeniem. W XVI w. w krajach anglojęzycznych pojawiło nowe słowo na nazwanie potwora – cockatrice. Było ono i jest nadal stosowane na określenie jego uskrzydlonej odmiany; stosuje się je także jako synonim bazyliszka-węża. Cockatrice pochodzi od łacińskiego calcatrix znaczącego ten, który gardzi światem (Lewis Short). Wprowadził je John Trevisa (1342-1402), który tłumacząc w 1397 r. De proprietatibus rerum Bartholomaeusa Anglicusa (ok.1203-72), posłużył się nim jako odpowiednikiem łacińskich basiliscus i regulus (ks. 18, rozdz. 15).

.

.