ANIOŁ WIĄŻE ANTYCHRYSTA NA TYSIĄC LAT, drzeworyt, wielkość nat. 14,8x10,6. Biblia (tłum. przez Jana Leopolitę, druk. M. Szarffenbergera, Kraków 1561. Objawienie św. Jana, cap. 20: „Widziałem Anioła zstępującego z nieba, który miał klucz od przepaści i łańcuch wielki w ręce swojej. I uchwycił smoka, węża starego, który jest dia­beł, a szatan związał go na tysiąc lat i wrzucił go do przepaści, a za­mknął i zapieczętował, żeby więcej narodów nie zwodził, ażby się skoń­czyło tysiąc lat, a potym musi być rozwiązań na mały czas. A gdy się skończy tysiąc lat, będzie wypuszczon szatan z ciemnicy swojej i wynidzie, a będzie zwodził narody, który są na czterzech krajach ziemie”. — W Apokalipsie (12, 7-17) pojęcie smoka, węża i szatana zestawione są jako jednoznaczne. Na powyższej rycinie smok ma postać diabła średniowiecznego, rogi capa, nogi kogucie, zresztą jest ilustracją Lewiatana z ks. Hioba (40, 24-41, 26): „z pyska, oczu i uszu wychodzą mu płomienie i dym, u ra­mion skrzydła, ciało pokryte łuską, wzburza wodę w morzach” itp. Zapowiedź wypuszczenia szatana po upływie tysiąca lat stała się przy­czyną powszechnego w świecie chrześcijańskim oczekiwania końca świata w r. 1000 i uroczystości dziękczynienia, kiedy ten rok minął bez katastrofy. O końcu świata wspomina Edda (K. Simrock, 1855) (ss.48, 299, 320): Miała poprzedzić go walka bogów, potem miał przyjść ich zmierzch (Gotterdammerung). Wypuszczanie szatana utożsamiano z przyjściem an­tychrysta. Oczekiwał go Luter. Lud katolicki zna różne o nim opowieści.

 


[
Rycina i komentarz pochodzą z pracy Tadeusza Seweryna Ikonografia etnograficzna, drukowanej w organie Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego „Lud”, Kraków-Lublin, 1948.]