NOSOROŻEC, drzeworyt, wielkość nat. 85x4,5 cm. Bartosz Paprocki, Koło Rycerskie, 1575, cap. 93:

Rynoceron w młodości miał zwyczay takowy,

Gdy zayrzał siwey brody abo siwey głowy,

To krzykał na starego sprośnie go wzgardzając

Każdego takowego za nicsobie mając

...Sam się zstarzał, dzieci go młode nachadzały,

Z niego się naśmiewając złość mu wyrządzały,

On leżąc cierpliwie to wszystko przyjmował,

Mówiąc: to znam sam dziś, com drugim pokazował.

Rycina jest ilustracją powyższego moralitetu. Na lewo rinoceros młody, na prawo zaś stary. Jakuba K. Haura Wybór Oekonomii ziemiańskiej, Warszawa 1730 (s.147): „Ta bestya iest sroga i potężna, także na sipoyrzeniu sprośna podobna słoniowi, która w sobie zda się, jakoby zbroyne blachy, abo w kirys usarska ubrała się do potrzeby, iest tak w sobie silna, mocna y zdolna, że na spotkaniu z słoniem czyni pojedynek y znaczną swoiey napaści odprawuje z nim walkę”. Tamże, str. 148: „W nosie ma róg, którego dla spotkania się z jakimś zwierzem wprzód probuje, leżeli mu mocno y dobrze stoi, to dopiero na bitwę się odważa”. — Rycina jest przykładem rysunku ideograficznego, a więc powstałego bez udziału obserwacji cech fizycznych przedstawianego zwierzęcia. Tak rysują dzieci, tak w Polsce w w. XVI-XVII wyobrażano sobie nosorożca. Jeszcze w r. 1754 pisał ks. Chmielowski w Nowych Atenach, III (s.300), że „rhinoceros tj. nosorożec, ptak osobliwy, który oprócz pyska na trzy łokcie długiego nad tymże pyskiem w czole ma róg, przy samym ciele jest go grubości na dłoń dobrą, a ku końcowi coraz się zagina”.
 

[Rycina i komentarz pochodzą z pracy Tadeusza Seweryna Ikonografia etnograficzna, drukowanej w organie Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego „Lud”, Kraków-Lublin, 1948.]