eGNOSIS |
|
|
Leksykon symboli prezentuje przegląd bogactwa ludzkiego myślenia symbolicznego. Chcemy by ta niewielka książka, ofiarująca znaczny zasób informacji o symbolach z różnych kręgów kulturowych, pobudziła wyobraźnię, chęć nawiązania indywidualnej więzi z nimi — jako siecią węzłów rekonstruujących świat, przyczyniła się, byśmy nie tylko bardziej świadomie przyjmowali strumień obrazów, płynących ku nam, ale podjęli wysiłek odbudowy zanikającego w naszej kulturze twórczego myślenia obrazowego. Leksykon zawiera wiele oryginalnych opracowań, których nie znajdziecie Państwo w innych tego typu wydawnictwach — stara się być bowiem czymś więcej niż tylko zbiorem haseł z problematyką symboli związanym, ale zachętą i pomocą. Poprzez okno symbolu możemy uzyskać dostęp do bardziej złożonej i pełniejszej rzeczywistości oraz szansę odpowiedzi na pytanie: Skąd przychodzimy, kim jesteśmy, dokąd idziemy?
Leksykon zawierający ponad 1.200 haseł i 500 ilustracji pochodzi z wysoko cenionej serii leksykonów niemieckiego naukowego wydawnictwa Herder. W wydaniu polskim (tCHu 2009) został uzupełniony i rozszerzony.
|
Leksykon symboli cz. IV. |
|
Przełożył Jerzy Prokopiuk. Opracował i uzupełnił Lech Robakiewicz |
||
ośmiornica — (Octopus <gr., łac. — ośmionożny>)
przedstawiciel rzędu głowonogów (mięczak). Wraz z kałamarnicami są
najinteligentniejszymi istotami spośród bezkręgowców — posiadają
zdumiewającą wyobraźnię przestrzenną, zdolność uczenia się przez
obserwację, działań planowanych oraz zabawy. Jej widok wywołuje w
człowieku paradoksalne uczucie bliskości złączonej z przerażeniem ze
względu na niby-ludzką głowę osadzoną na ośmiu wężokształtnych
(dzięki przyssawkom niezwykle chwytnych) ramionach, a co za tym
idzie — jednocześnie pociąga nas i zaciekawia, oraz brzydzi i
odpycha. Jej wyobrażenia znajdujemy zarówno w ornamentalnej sztuce
Celtów, jak i Kreteńczyków, ludów Polinezji i Indii; ze względu na
swe zwijające się macki, pozostaje w symbolicznym związku z ›
pająkiem i › spiralą; jako mieszkanka mórz, która przed wrogami
kryje się w chmurze ciemnego płynu, być może symbolizuje siły
podziemne. Osiem ramion ośmiornicy symbolizuje dla Hindusów osiem
elementów praktykowania jogi, czyli ashta-anga-yogi, które
składają się na drogę zalecaną w Joga-sutrze przez
Patańdżalego — osiem ramion, które splata się w jedność. Ośmiornica
o ciele wiotkim i plastycznym to również symbol naszej przyrodzonej
zdolności adaptacyjnej, potencjału zmian. Była — zapewne przez
podobieństwo do promieniejącej tarczy — w niektórych dawnych kultach
ważnym symbolem solarnym. Zastanawia obecność wielu postaci w
mitologii gr. będących głowami o wężowych włosach (co mogło być
antropomorfizacją <i racjonalizacją> postaci ośmiornicy) — np.
Gorgona › Meduza — i ich magicznych mocach (› gorgoneion); mityczna
Hydra wydaje się również niepokojąco do ośmiornicy podobna (atrybut
wężowości pozostaje zachowany — mnogie ramiona-szyje wyposażone są
co prawda w paszcze, jednak można wyłożyć to jako wyraz chwytności;
imię wskazujące na wodne pochodzenie). Kanaloa, bóg-stwórca w
mitologii hawajskiej, a jednocześnie bóg świata podziemnego i magii,
ma postać ośmiornicy. Również wyobrażenia wielorękich bogów (np.
Indii — strażnicy dharmy — dzierżący rozmaite groźne narzędzia ale i
naczynie z wodą życia), czy olbrzymów (gr. Hekatonchejrowie) mogły
powstać pod wpływem jej postaci. Interesująca jest zbieżność wielu
elementów kształtu ośmiornicy z kojarzonym z mocami diabelskimi
kozłem — skręcone ramiona przypominające rogi oraz niezwykle
sugestywne podobieństwo budzących grozę oczu o identycznych,
poziomych szczelinach źrenic. Główny pra-bóg otchłani i Ziemi w
mitologii H.P. Lovecrafta, Cthulhu, ma postać ośmiornicy o pewnych
ludzkich cechach.* › osiem, › potwór.
|